KILKA UWAG O RYKOWISKU I WABIENIU JELENI

     W kwietniu i w maju 2000 roku miałem okazję i zaszczyt uczestniczyć w pracach jury konkursu naśladownictwa rykowiska przez młodych leśników z Technikum Leśnego w Goraju.
    Występowali w liczbie 8-10 zawodników naśladując byki w 9 konkurencjach. Używali do naśladowania wyłącznie karbowanych rur gumowych. O różnicy między naśladowaniem a wabieniem byków pisałem już w swej książce "Myśliwskie życie". Podkreślę tu tylko jeszcze raz, że wabienie byka jest wyższą sztuką umiejętności łowieckiej, gdyż tylko przez umiejętne wabienie byk, i to nie każdy, wyjdzie ze swej ostoi na spotkanie. Im wabiący ma lepszy słuch muzyczny, tym ma większe szansę zobaczyć byka. Wabić można na złożonych dłoniach, szkle od lampy naftowej, muszli trytona, tubach gumowych, plastikowych i drewnianych. Na podstawie trzydziestoletniego doświadczenia w wabieniu byków twierdzę, że przy założeniu jednakowych umiejętności i muzycznym słuchu - najlepsze efekty wabienia osiąga się na złożonych dłoniach wabiarza lub wabiąc na szkle od lampy naftowej. Nie mam doświadczenia w wabieniu na muszli trytona, ale pozostałe wymienione przyrządy uważam za wydające tony sztuczne i mało efektywne.
    A teraz omówię pokrótce poszczególne konkurencje naśladowania jeleni na obu konkursach. Pierwsza konkurencja to ryk młodego byka szukającego łani. Byk młody w pierwszej klasie wieku ryczy wysoko, często i głośno. Wydaje głos 3-tonowy, w którym zawsze pobrzmiewa tęsknota. Boi się straszyć inne byki. Jego głosy wyrażają niezaspokojoną namiętność. Krąży wokół chmary w bezpiecznej odległości, zawsze gotowy do ucieczki przed bykiem stadnym, i szuka okazji. Korzysta ze zmęczenia lub nieuwagi byka prowadzącego chmarę oraz z oddalenia się pojedynczej łani grzejącej się i jeszcze nie pokrytej. Jest nazywany kibicem lub organistą. Myśliwi tak to opisują w literaturze: "Wyszedł byk - mocny dziesiątak. Stanął nieopodal łań i po pewnej porcji stękań i porykiwań - rozryczał się na dobre. Typowy organista".
    W drugiej konkurencji - ryk byka w sile wieku szukającego łani - należy mieć na względzie, że byk w sile wieku nie mający swej chmary stara się ją odbić rywalowi lub przynajmniej zawładnąć jej częścią. I tu najczęściej dochodzi do walki. Ryczy często i głośno, ale znacznie grubiej niż byk młody, grożąc rywalowi i wzywając go na pojedynek. Wydaje głos przeważnie 2-tonowy. W literaturze pięknej jest taki opis: "Mruczeniem poczęty ryk jeleni, dmiący, trąbiący głosił nam byk. Rzucał krótkie wyzwania, to znów ryczał przeciągle. Łania zaś chrząka chrapliwie, przyzywając do siebie kochanka".
    Trzecią konkurencją był ryk starego byka szukającego łani. Taki byk szuka na ogół pojedynczej łani, wabiąc ją nosowym stękaniem kilkakrotnie. Unika walki z bykiem w sile wieku i zadowala się pojedynczą partnerką, na ogół już jałową, i pozostaje z nią w silnym związku do końca rykowiska. Ryczy grubo, 1-tonowo, kończy ryk grubym stęknięciem.
    Czwartą konkurencją był poryk byka stadnego. Poryk byka oznacza jego obecność w chmarze i jest głosem ostrzegawczym przed zbliżaniem się innych byków. I tu oddaję głos Julianowi Ejsmondowi: "Słyszę po raz pierwszy jak daleki grzmot ryk jelenia: A-uuu... a-uuu... Odpowiada mu wyzwanie innego byka, przeciągłe: o-yyy... o-yyy... Słyszymy pod nami odzew drugiego byka, odzew rywala. Wtem gdzieś pod nami w perłowej mgle rozbrzmiewa jak odzew wojenny stęknięcie grubego byka".
    Następną konkurencją był odgłos wabienia łani przez byka lub odwrotnie. Byk wydaje taki odgłos przez nosowe stękanie znacznie grubiej niż robi to łania, której głos jest nazywany ględzeniem.
    W szóstej konkurencji naśladowano ryk byka straszącego rywala. Byk straszący rywala wydaje niskim głosem ryk zakończony co najmniej czterokrotnym krótkim zewem w czasie gonu za rywalem. Jeśli byk stoi w jednym miejscu i straszy rywala, to ryczy rzadziej i czeka na odzew przeciwnika. Julian Huta - znakomity wabiarz - tak pisze w swej książce: "Zacząłem możliwie jak najlepiej i donośnie wabić. Głos drażnił rozgrzane rują byki, wzywał do walki, to znowu tęsknie zwoływał łanie. Za nim po chwili leciał następny zew, a potem następował okres ciszy, nasłuchiwania".
    Następna konkurencja to ryk triumfu po wygranej walce. Jest to ryk zwycięski, a więc głośno obwieszczający siłę i panowanie nad chmarą, którą byk już miał lub odbił rywalowi po wygranej walce. Jeden z pisarzy łowieckich tak opisuje walkę i zwycięstwo: "Po chwili stanął na wzgórku i imponująco zaryczał. W jelenim języku musiało to być jakieś wyjątkowo szpetne i obraźliwe wyzwisko. Dał się słyszeć krótki, stłumiony, gardłowy ryk, po czym jak wystrzelony z procy popędził w jego stronę bardzo mocny byk. Dobiegł do swego przeciwnika na kilka metrów i stanął. Przez kilka chwil mierzyły się zapewne wzrokiem, po czym zaczęły się z wolna obchodzić naokoło. W pewnym momencie nastąpiło gwałtowne zwarcie. W ciszy nocnej łomot jaki powstał musiał być słyszalny w promieniu kilku kilometrów. Zwarcie ograniczyło się tylko do tego jednego, nie trwającego dłużej niż 30 sekund, po czym przybysz uciekł w pośpiechu jak niepyszny. Zwycięzca postał chwilę, ryknął od niechcenia, po czym z wolna wrócił do swej chmary".
    Konkurencja ósma polegała na naśladowaniu poryku byka. Byk wydaje głos znudzonego rykowiskiem i nasyconego w tym dniu miłością łań. Oddalając się od chmary na wypoczynek wydaje głos przypominający ziewanie.
    Ostatnią konkurencją był ryk byka przy końcu rykowiska. Zmęczony nim byk po rui i walkach z rywalami jest osłabiony fizycznie, spadły mocno w tuszy nawet o 30% swej normalnej wagi i wydaje głos ochrypły, spowodowany nadwyrężonymi rykiem strunami głosowymi. Odzywa się chrypiąco, rzadko i leniwie.
    Jeśli myśliwy chce wabić byka, a nie naśladować, to zaczyna od nosowego stękania, potem zaś daje zew byka goniącego łanię. Może przy tym walić kijem po krzakach. Sposób dalszego wabienia uzależniony jest od zachowania się byka i jego reakcji na nasz wab.
     Na zakończenie tych rad dla wabiarzy podaję piękny fragment przedwojennych wspomnień z rykowiska w Karpatach autorstwa Stefana Wiktora: "Zdaje mi się, że jestem na jakiejś operze, gdzie solistami są ryczące jelenie, zaś akompaniament to szum niebotycznych jodeł oraz szelest spadających liści. Upajający zapach drzew szpilkowych i liściastych, rozbrzmiewające po górach i przepaścistych jarach tęskne westchnienia basowe i barytonowe, bojowe fanfary rogatych rycerzy, kruszących kopie o miłosny uśmiech swych dam, stwarza obraz pełen niezapomnianych nigdy przeżyć i wrażeń".
    I jak łowiectwo jest wiedzą nieskończoną, tak i wabienie jeleni w czasie rykowiska będącego koroną łowów jest sztuką ciągle wymagającą doskonalenia.

 

                                                                                                                                                                         Bogdan Michalak

Oferta

                   Oferuję Kolegom przeprowadzenie 2-3 dniowego kursu na temat wabienia jeleni -byków w czasie rykowiska. Pomagam również myśliwym w polowaniu na byki. Zapewniam dobre efekty. Szczegóły do uzgodnienia telefonicznie.            Tel. 602 862 919

Z poważaniem               
Darz Bór                     
 Bogdan Michalak                

strona główna

autor: Ryszard Łosiniecki